Literacka Nagroda Nobla 2025 – kto dostał?

Kto dostał Literackiego Nobla 2025? I dlaczego powinieneś o tym wiedzieć?

Wyobraź sobie: scrollujesz poranne wiadomości, kawa stygnie na stole, a nagle — boom — literacki Nobel trafia w ręce autora, którego nazwisko może nie mówi ci wiele. W 2025 roku ta historia dotyczy László Krasznahorkai, węgierskiego pisarza, który właśnie wszedł do światowej elity literackiej.

Nazwisko ogłoszono 9 października. Akademia Szwedzka uzasadniła wybór tym, że Krasznahorkai „za wizjonerskie podejście do literatury, za ukazanie wśród apokaliptycznego świata mocy słowa i sztuki” — to zdanie cytowane przez Gazeta.pl.
W skrócie: nagroda to hołd dla autora, który nie boi się mrocznych wizji i literackiego ryzyka.

Ale kim właściwie jest Krasznahorkai? I co to dla nas — czytelników — oznacza, że Nobel trafił do kogoś „trudnego”, „głębokiego” i z innego świata?

🎯 Krasznahorkai: pisarz, który patrzy w chaos

László Krasznahorkai urodził się w 1954 roku na Węgrzech. Długo był znany w kręgu literatury eksperymentalnej, awangardowej — nie dla każdego. Jego proza to często długie zdania, świat w zawieszeniu, postacie na krawędzi.
Najbardziej rozpoznawalny tytuł to Szatańskie tango (1985), który doczekał się adaptacji filmowej w reżyserii Béli Tarry. W Polsce książka została wydana w 2004 roku przez wydawnictwo W.A.B. (Grupa Wydawnicza Foksal), ale obecnie książki nie ma w ofercie. Czy W.A.B. podejmie się próby nowego nakładu, czy tytuł zostanie przejęty przez innego wydawcę?
W polskim mainstreamie Krasznahorkai nie był nigdy bestsellerem, ale miał swoje grono oddanych czytelników — tych, którzy potrafią docenić literaturę wymagającą.

Po otrzymaniu Nobla media podkreślają, że styl Krasznahorkaiego bywa „trudny”, dystopijny, pełen ciężaru i izolacji w świecie, który zdaje się wymykać spod kontroli.
To autor, który gra z czasem i językiem — często zacierając granicę między snem a rzeczywistością.

🔍 Dlaczego Komisja wybrała kogoś takiego?

W świecie nagród literackich wyróżnienie Nobla to nie tylko „ładny medal”, ale manifest stylu, podejścia, pewnej odwagi. Krasznahorkai reprezentuje nurt literatury, która nie szuka łatwych tematów, która każe czytelnikowi się zatrzymać, spojrzeć głębiej.

Wybór Węgra może być sygnałem, że literatura ambitna — ta, która stawia pytania, nie daje prostych odpowiedzi — wciąż ma miejsce na podium.
Dla młodych czytelników, przyzwyczajonych do szybkich narracji i „łatwych w odbiorze” tekstów, Nobel dla Krasznahorkaiego to zaproszenie: spróbuj czegoś trudniejszego. Zagrania literackiego, które trochę boli, ale zostaje z tobą.

📚 A co to teraz oznacza dla Ciebie?

Jeśli do tej pory tylko słyszałeś nazwisko Krasznahorkai i myślałeś: „o, znów literacki wyjadacz”, mam dla Ciebie pomysł:

• Zacznij od Szatańskiego tanga — jeśli nie boisz się długiego zdania i świata odzianego w cienie.
• Szukaj wersji filmowych — bo jego styl często lepiej widać w obrazie.
• Porównuj, jak światło, cisza, granica między jawą a snem działa w jego tekstach — i co to dla Ciebie znaczy.

Nagroda Literacka Nobla 2025 dla niego to też wyzwanie dla rynku: czy wydawnictwa podejmą się promowania literatury trudnej? Czy czytelnicy będą gotowi na stylistyczną podróż?